Profilaktyka nowotworowa

Cytologia tradycyjna

Cytologia jest to badanie komórek kanału i tarczy szyjki macicy służące profilaktyce i wczesnemu wykrywaniu stanów przednowotworowych i raka inwazyjnego szyjki macicy. Jest badaniem prostym, bezpiecznym i bezbolesnym. Badanie wykonywane jest przez lekarza ginekologa bądź położną.

Przygotowanie do badania cytologicznego:

• Badanie należy wykonywać nie wcześniej niż 4 dni po ostatnim dniu miesiączki i nie póżniej niż 4 dni przed spodziewaną miesiączką
• Przed badaniem nie należy stosować żadnych leków dopochwowych przez co najmniej 4 dni
• W ciągu 24 godzin przed pobraniem nie należy wykonywać posiewów ani wymazów z kanału szyjki macicy, poddawać się badaniu ginekologicznemu i przezpochwowemu badaniu USG
• Minimum 24 godziny przed badaniem cytologicznym należy powstrzymać się od stosunków płciowych

Etapy badania:

• Założenie wziernika do pochwy
• Pobranie wymazu z szyjki macicy przy użyciu specjalnej szczoteczki
• Wykonanie rozmazu na szkiełku podstawowym
• Przekazanie materiału do oceny mikroskopowej

Czas oczekiwania na wynik badania cytologicznego wynosi 7 dni roboczych.

Cytologia cienkowarstwowa (LBC)

Cytologia LBC to badanie, które jest oparte na nowoczesnej technologii cienkowarstwowej. Dzięki temu taka cytologia jest dokładniejsza niż cytologia tradycyjna. Pozwala to na zmniejszenie ilości obrazów nieprawidłowych.

Wymaz cytologiczny jednowarstwowy pobierany jest specjalną szczoteczką a następnie umieszczany jest w podłożu płynnym.

Jak należy przygotować się do badania?

• Na badanie najlepiej zgłosić się między 10 a 18 dniem cyklu.
• Nie należy współżyć w ciągu 24 godzin przed badaniem.
• W dniu badania nie należy wykonywać irygacji dopochwowych.

KOLPOSKOPIA

Kolposkopia jest to badanie polegające na badaniu szyjki macicy, ścian pochwy oraz warg sromowych przy pomocy urządzenia zwanego kolposkopem.

Badanie to polega na dokładnym obejrzeniu przez lekarza ginekologa szyjki macicy, pod różnym powiększeniem. Lekarz ocenia strukturę nabłonka szyjki macicy, jego barwę, przejrzystość, oraz obraz naczyń. Barwi ją odpowiednimi odczynnikami aby lepiej uwidocznić ewentualne zmiany.

Badanie kolposkopowe jest bezbolesne, nieinwazyjne , trwa kilka minut oraz pozwala na postawienie diagnozy.

Kolposkopia jest badaniem pozwalającym na weryfikację nieprawidłowych wyników badań cytologicznych oraz wykrywającym stany przednowotworowe.

Badania nie wykonuje się w trakcie trwania miesiączki.

Ważne jest to, aby na kilka dni przed badaniem nie współżyć, nie wykonywać irygacji pochwy, oraz nie poddawać się badaniu ginekologicznemu.

Test HPV DNA

Zakażenie wirusem HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) jest główną przyczyną rozwoju raka szyjki macicy. Spośród ponad 100 typów wirusa , kilkanaście jest określanych jako typy wysokoonkogenne.

Do typów wysokoonkogennych zalicza się: HPV 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68. Typy HPV 16 i 18 są przyczyną ponad 70 % przypadków inwazyjnego raka szyjki macicy.

Do zakażenia wirusem HPV dochodzi najczęściej podczas kontaktów seksualnych.

Istnieje również ryzyko zakażenia wirusem w ciąży, kiedy dziecko przechodzi przez kanał rodny kobiety zakażonej wirusem.

Test HPV:

• wykonywany w połączeniu z wymazem cytologicznym jest bardziej czuły niż sama cytologia,
• stanowi pogłębioną diagnostykę nieprawidłowych wyników cytologii oraz stanów zapalnych o nieznanej przyczynie,
• pozwala na wykrycie wirusa a tym samym na wczesne zapobieganie rozwoju raka szyjki macicy.

Test HPV DNA polega na pobraniu wymazu z kanału szyjki macicy.

Badania nie  wykonuje się w okresie miesiączki.

Ważne jest, aby przed badaniem nie stosować żadnych środków dopochwowych oraz aby w ciągu 2-4 dni przed badaniem nie współżyć.

Test HPV mRNA

HPV mRNA jest testem nowej generacji umożliwiającym:

• różnicowanie przygodnego i przetrwałego zakażenia HPV,
• wykrycie początkowego etapu rozwoju nowotworu (karcinogenezy),
• identyfikację kobiet zakażonych HPV z wysokim ryzykiem rozwoju raka szyjki macicy,
• kontrolę leczenia z powodu zmian dysplastycznych w obrębie szyjki macicy – ocena ryzyka nawrotu CIN,

Wykonanie testu HPV mRNA poleca się kobietom:

• z potwierdzonym testem zakażeniem HPV w celu ustalenia przewlekłości infekcji,
• z nieprawidłowym wynikiem badania cytologicznego- szczególnie przed 30-tym rokiem życia.

Ocena ryzyka obecności raka jajnika ROMA

Ocena ryzyka obecności raka jajnika ROMA to badanie, obejmujące oznaczenia stężeń Ca125 i HE4 wraz z oceną ryzyka zachorowania na raka jajnika.

Test ROMA:

• wskaźnik prawdopodobieństwa wystąpienia raka jajnika, u chorych z guzem przydatków,
• wiarygodna kwalifikacja chorych do grup ryzyka,
• identyfikacja pacjentek, które powinny być kierowane do ośrodków specjalistycznych (ginekologiczno-onkologicznych),
• identyfikacja pacjentek, które z racji niskiego ryzyka raka jajnika mogą pozostawać pod opieką prowadzącego lekarza ginekologa.

ROMA to algorytm służący do szacowania prawdopodobieństwa, że wykryty guz przydatków jest złośliwym nabłonkowym nowotworem jajnika.

Test ROMA to najnowsze osiągnięcie medycyny laboratoryjnej wspomagające decyzje o kwalifikowaniu pacjentek do grup wysokiego i niskiego ryzyka rozwoju złośliwego raka jajnika z uwzględnieniem ich statusu hormonalnego ( okres przed i po menopauzie).

Ważne:

• Test ROMA wykonywany jest z próbki krwi pobranej z żyły. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania.
• Test ROMA nie może być wykonywany u kobiet leczonych w przeszłości na nowotwór lub w trakcie chemioterapii oraz u dziewcząt poniżej 18 roku życia.

BRCA-1 i BRCA-2

Geny BRCA1 i BRCA2 to główni strażnicy w tkankach piersi i jajnika. Osoby, które są nosicielami mutacji są bardziej narażone na występowanie raka piersi i/lub raka jajnika.

Podstawowym wskazaniem do wykonania badania genu BRCA1 i BRCA2 jest rozpoznanie zwiększonego ryzyka (w stosunku do całej populacji) zachorowania na raka  piersi i/lub jajnika.

Kto powinien wykonać takie badanie?

• Kobiety, u których wśród kobiet w rodzinie występują nowotwory piersi, zwłaszcza przed 50-tym rokiem życia.
• Kobiety, u których wśród kobiet w rodzinie występują nowotwory jajnika niezależnie od wieku.
• Kobiety, u których w rodzinie występują mutacje w genach BRCA-1 oraz BRCA-2.
• Młode kobiety, rozważające stosowanie antykoncepcji hormonalnej, jeśli pojawiły się u nich jakiekolwiek zmiany w obrębie piersi/jajników.

Ważne!

Nosicielstwo mutacji genów BRCA jest dość rzadkie w populacji, dlatego nie zaleca się stosowania testu jako badania przesiewowego.

Korzyści:

• Zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka piersi nawet do 10%.
• Wdrożenie postępowania pozwalającego na wykrycie zmian we wczesnym stadium rozwoju.
• Badanie dostarcza informacji pozostałym członkom rodziny o ryzyku zachorowania na raka i konieczności wykonania odpowiednich badań.

Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. Polega ona na pobraniu próbki krwi z żyły.

USG piersi

USG piersi jest to nieinwazyjne i bezpieczne badanie oceniające struktury gruczołu sutkowego przy użyciu fal ultradźwiękowych. Umożliwia wykrycie zmian łagodnych i nowotworowych w gruczole sutkowym. Badanie to należy wykonywać między 4 a 10 dniem cyklu miesiączkowego. USG piersi może być również wykonane kobietom w ciąży i karmiącym piersią. Zaleca się, aby profilaktyczne USG wykonywane było raz w roku.

Wskazania do USG piersi:

• Badanie profilaktyczne
• Zmiana w piersi wyczuwalna w badaniu palpacyjnym( guzek, zgrubienie)
• Wyciek z brodawki sutkowej
• Długotrwałe stosowanie hormonalnej terapii zastępczej, antykoncepcji hormonalnej
• Urazy piersi